BİRLEŞME ŞEKİLLERİNE GÖRE İŞLETMELER

İşletmeler bazen birleşme şekillerine göre büyümeyi gerçekleştirebilirler. Bu birleşme şekillerine örnekler; konsorsiyum (konsern), korner, tröst ve kartel

KONSORSİYUM (KONSERN) 

İki ya da daha çok finans kuruluşunun yasal ve ekonomik bağımsızlığını zedelemeksizin, belirli bir işi gerçekleştirmek için geçici bir süre yaptıkları işbirliğidir.

Büyük bir köprü, yol, baraj, büyük sanayi kuruluşları gibi önemli yatırımları gerçekleştirmek için, birden çok işletme ya da banka kuruluşu aralarında anlaşarak bir konsorsiyum oluşturabilir.  Ancak, söz konusu yatırımlar tamamlandığında, konsorsiyum da kendiliğinden sona erer.

KORNER

Kornerler, daha çok menkul kıymetler borsasında faaliyet göstermekte olup, hisse senedi, tahvil gibi menkul kıymetlerden spekülatif kazançlar amaçlarlar. Resmi olmayan şekilde, işletmeler arası sözlü anlaşmalarla oluşurlar.

TRÖST

Günümüzde az kullanılan işletmeler arası bir birleşme şeklidir. Tröstte, iki veya daha fazla işletmenin yönetimleri belli bir grup altında toplanarak bir araya gelir, bu durumda yasal ve ekonomik bağımsızlıkları tamamen yok olur. Tröste katılan işletmelerin pay senetleri, tröstün senetleriyle değiştirilmekte ve böylece tröst, kendine katılan işletmenin yönetimini ele geçirmiş olmaktadır.

Tröst türü birleşmeler, tekelleşmeye yol açtığı için, ülkemizde ve çeşitli ülkelerde yasalarla engellenmiştir. Bunun nedeni, tröstün monopol (belli bir pazarda tek üretici ya da tedarikçi kurum statüsünde olan şirkete verilen isim) fiyatları uygulayan, aşırı kâr sağlayan ve kendi aleyhine olacak yeni buluşların uygulanmasına izin vermeyen
kuruluşlar olmasıdır.

KARTEL

 

Üretim, hammadde ve özellikle pazarlama konularında aynı dalda çalışan işletmelerin, rekabeti ortadan kaldırmak ya da sınırlamak ve daha çok kâr elde etmek amacıyla, yasal ve ekonomik bağımsızlıklarını yitirmeden aralarında yaptıkları bir anlaşma türüdür.

 

Bu anlaşma yazılı olarak düzenlenir ve bağlayıcıdır. Kartele dahil olan işletmeler anlaşma gereği anlaştıkları konularda birlikte hareket ederler. Kartele girmeyen işletmelere karşı ortak rekabet ederler.

 

Kartel önce fiyat indirimleri yaparak diğer işletmeleri piyasadan siler, daha sonra fiyatları tekrar yükselterek piyasada egemenliğini sürdürebilir.

HOLDİNG

 

Holding, bir işletmenin, diğer işletmelere ait pay (hisse) senetlerini elinde bulundurarak, onları finansal ve yönetim yönlerinden denetimine alma biçimidir. Görünüş olarak, her işletme yasal ve ekonomik yönden bağımsızlığını korusa da, gerçekte yönetim, ana şirket olarak adlandırılabilecek bir şirketin (holdingin) elinde bulunmaktadır.

Ülkemizde holdingler, anonim şirket şeklinde kurulmaktadır. Anonim şirket statüsünde kurulan holdinglerde, yönetimin ele geçirilmesi, kuramsal olarak holdinge bağlı işletmelerin toplam hisse senetlerinin % 51’ini ana şirketin elinde bulunmasını gerektirir.