TEDARİK FONKSİYONU

Geniş anlamda tedarik fonksiyonu, işletmenin üretimde bulunabilmesi için ihtiyaç duyduğu üretim faktörlerinin temin edilip üretim için hazır halde bulundurulmaları eylemlerini kapsar.

Bu anlamda tedarik fonksiyonunun kapsamına başta sermaye, işgücü hammadde ve emek temini girmektedir.

Tedarik, ürün yada hammaddelerin istenilen kalitede ve miktarda, en uygun fiyata ve ihtiyaç duyulan zamanda satın alınması sürecidir.

Tedarik yada satın alma departmanındaki personel yeni yada yedek tedarikçi bulmak için piyasayı takip etmelidir.

Mevcut tedarikçilerin grev, üretim hattındaki arızalar, vb. sebeplerden dolayı tedariği aksatmaları ihtimali her zaman göz önünde bulundurulmalıdır.

Üretim faktörlerinin tedariğinde uygunluğun sağlanması

Tedarik fonksiyonu, işletmenin etkinliği ve kar etmesi üzerinde önemli ölçüde etkileyici bir role sahiptir. Üretim faktörlerinin tedariğinde uygunluğun sağlanması önemlidir. Bu uygunluk;

1. miktar,

2. kalite,

3. zaman,

4. kaynak

5. fiyat

olmak üzere beş açıdan ele alınabilir.

1. Miktar Yönünden Uygunluk: Hammadde, yardımcı madde ve işletme malzemelerinin tedarikinde en uygun miktar, toplam yıllık tedarik maliyetlerini en aza indiren stok düzeyleridir.

2. Kalite Yönünden Uygunluk: Üretimde kullanılacak hammadde, yardımcı madde ve işletme malzemesinin önceden belirlenen kalite standartlarına uygunluğu en az miktar yönünden uygunluk kadar önemli bir husus oluşturur. Çünkü üretilen ya da imal edilen mamulün kalite düzeyi ile kullanılan malzemenin kalitesi arasında doğrusal bir ilişki vardır.

3. Zaman Yönünden Uygunluk: Tedarik işlemlerinde zamanlamanın önemi büyüktür. Zamanından önce satın alınan hammadde ve malzemelerin işletme sermayesinin atıl stoklara bağlanarak işletmeye gereksiz mali külfetler getirmesine, geciken satın almaların ise, üretimin aksamasına, siparişlerin karşılanamaması ve müşterilerle sahip olunan pazarların kaybedilmesine neden olabilecektir.

4. Kaynak Yönünden Uygunluk: Malzemenin uygun kaynaklardan sağlanabilmesi için pazarın yapısı ve satıcılarla ilgili güvenilir verilere sahip olunması gerekir. Bu bilgiler, geçmiş deneyimlerden sağlanabileceği gibi sürekli bir pazar araştırması sonucunda da elde edilebilir.

Kaynak konusunda önemli bir diğer konu; belirli bir hammadde veya malzemenin tek bir satıcıdan mı yoksa değişik kaynaklardan mı sağlanacağına karar verilmesidir.

5. Fiyat Yönünden Uygunluk: Üretim için gerekli hammadde ve diğer işletme malzemelerinin tedarikinde miktar, kalite, zaman ve kaynak uygunluğu sağlandıktan sonra uygun fiyatla malzemenin temini yapılır.

 Hammadde ve malzemelerin satın alınması veya işletmede üretilmesi kararı

İşletmeler, gerek hammadde ve malzemeler, gerekse yarı mamul ve yardımcı maddeler gibi ihtiyaç duyulan stok çeşitleri ve bunlardan ne miktarda tedarik edileceği belirledikten sonra, bunların nasıl elde edilebileceği konusunda karar vermek gerekir.

Karar aşamasında aşağıdaki hususlar yol gösterici olabilir:

-Bazı özel tip malzemelerin dışarıdan az miktarda satın alınması işletmeye yüksek bir maliyet getirebilir.

-İhtiyaç duyulan malzemenin daha kaliteli olması için özellikle işletmede üretilmesi seçeneği kullanılabilir.

-Arz ve talep arasında uyumun sağlanması amacıyla işletmede üretim yapılması gerekebilmektedir.

-Bazı sanayi dallarında, imalatçı işletmeler uygun bir tedarik kaynağı bulamadıkları için, ihtiyaç duydukları malzemeleri kendileri yapmak zorunda kalabilmektedirler.

-İşletmelerin ihtiyaç duydukları malzemeleri kendi fabrika veya atölyelerinde üretmeleri, bu malzemelerin satın alınmasından daha hesaplı olabilir.

-İşletmenin atıl kapasitesi ve iş bekleyen makine teçhizat, bina ve tesisleri, yöneticileri bazen bu yönde davranmaya yöneltmektedir.

-Özel önem taşıyan malzeme kalemlerinin işletmede üretilmesine başlanması, satıcılar karşısında işletmeye önemli bir pazarlık gücü kazandırabilir.

-İşletme personelinin korunması ve işletmede istihdamın sürekli kılınması amacıyla işletmede üretim yapılması gerekebilir.

-Kalite ve malzeme tasarımının korunması ile bunlarda sürekliliğin sağlanması amacıyla da işletme içinde üretim yapılması tercih edilebilir.

-İşletme yöneticileri, stratejik ve duygusal nedenlerle (dışa bağımlı olmamak, kendine yeterlilik vb.) ihtiyaç duyulan kalemlerin işletmede üretilmesi yönünde karar alabilirler.

 

Yukarıda sıralanan belli koşulların varlığı halinde üretim yapılmasına karar verilmesi bir takım sorunları da beraberinde getirebilir. Bu sorunlar şöyle sıralanabilir:

-İşletme içinde üretim yapılması, yetişmiş idari ve teknik kadro yanında önemli sayıda uzman işgücüne ihtiyacı artıracaktır.

-İşletmede üretim kararının alınması; beraberinde, ek birtakım personel, makine-techizat, bina ve yan tesis maliyetlerini getirecektir.

-Üretim departmanları arasında koordinasyon zorluğu doğup, bürokratik formaliteler ve plânda olmayan makine ve işgücü kayıpları artabilecektir.

-İşletme, gelecekte doğabilecek çeşitli üretim risklerini göze almakla satın alma yoluyla yapabileceği risk dağıtma işleminden yoksun kalabilecektir.

 

Tedarikçi seçim kriterleri

•Fiyat

•Kalite

•Güvenilirlik

•Ödeme koşulları

•Nakliye

Kaynak:
http://serkanada.weebly.com/uploads/1/1/0/9/11093687/bolum_8_-_tedarik_fonksiyonu.pdf 15.05.2015